DR. S. JAISHANKAR'S SPEECH @UN GEN. ASSEMBLY
UN GENERAL ASSEMBLY-A DR. S. JAISHANKAR THUSAWI ROPUI CHU..!
Pi leh pu zahawm te u, Bharat mipuite hmingin “Namaskar” vek ule.
UNO din a nih atanga kum 80-naah kan inhmukhawm leh ta chu a ni a. UN Charter chuan indona ven mai ni lovin, remna siam turin min ngen a; dikna humhim tur mai ni lovin mihring zahawmna humhalh tlat tur pawhin min ti a ni.
Thlah lo la awm zel turte chuan dikna, hmasawnna leh zalenna nghet tak awmna khawvel an lo rochun theih nan kan chaknate nen ṭangruala ṭhenawm ṭha tak anga ding tlat turin min fuih a ni.
UN din a nih aṭanga history-in a hrinchhuah thil hrang hrangte chuan he pawl hi hma a sawn tir a. Ram chak zawk ten ram chaklo zawkte an awpna a kiang a, khawvel ram hrang hrangte chu mawi takin an theih angin an pâr chhuak ta hlawm a ni. UN member chu a let liin kan pung a, he pawl chanvo leh thuneihna pawh nasa takin a pung a ni.
Globalization a lo awm a, UN thiltum chu a lo inthlak danglam lehzual. Climate change chu ram tinte ngaih pawimawh ni tho mahse hmasawn tumna chu ngaih pawimawh ber a ni. Sumdawnna chuan hmun langsar a chang a, chutih laiin ei leh in leh hriselna lam chu khawvel pum ṭhatna leh hmasawn nan loh theih loh thila ngaih an ni.
Khawvel himna chungchangah UN chuan remna siam hna a thawk a, ralthuam tihbo chungchang sawihona a kalpui bawk. Chuvang chuan UN chu khawvel thil pawimawh hrang hrang sawihona hmunpui a lo ni ta. Vawiin hian hei hi kan inzawt tur a ni ang : UN hian engtin chiah nge kan beisei angin a thutiam a nunpui ? tih hi.
Kan tunlai khawvel dinhmun hi han thlir teh u. Indona pawimawh pahnih a awm mek – pakhat chu Ukraine-ah niin a dang chu Middle East/West Asia-ah a ni. Hmundang/ramdang indona te phei chuan chanchinthar pawh a luah pha meuh lo.
‘Sustainable Development Goals (SDG) Agenda 2030’ hmasawnna muangchang lutuk hian thil pawi tak a lantir. Climate change chungchangah pawh a nihna takah chuan mawi takin kan intiamkam kual a, awihawm takin thil kan sawi vel mai mai a ni ber. Climate change tih ziaawm nana kan beih tak tak siloh chuan engtin nge khaw awmdan inthlak zel kan tihziaawmna kal zelah hian dikna kan beisei theih ang?
Kum 100 dan vela thleng hripui in min rawn nuai khan vaccine lamah leh zinchhuahna kawngah inthliarna zau tak kan hmu bawk.
Energy (oil etc.) leh ei leh bar te hi indona tuartu hmasa berte an ni, a bikin kum 2022 hnuah. Mi thiltithei leh ram hausa zawkte chuan thiltih theihna an neih avangin an tuar ve lo. Mamawh tlachham te chuan dam khawchhuah tumin an bei nasa hle, chumi avang chuan chungtlâk taka zilhna an dawng zui thin anih kha.
Sumdawnna chungchang sawi dawn chuan market pangngai ni lova insumdawnna chu tihphung nghetah a chang ta bawk. Hei hian a hrinchhuah chu rualkhai taka sumdawnna kalpui loh avanga ram hrang hrangte innawr tawnna a ni.
Hei bakah hian tunah phei chuan tariff danglam zung zung leh insumdawn tawnna tur hmalam hun chiang lo ruai kan hmu mek bawk. Hei vang hian risk tihniam tura theih ang anga hmalak hi a ni telin a tul ta tial tial mai.
Economy lama hlauhthawnawm han sawi belh ila. Technology lam khuahkhirna nasa zual hi thil pakhat a ni a, critical minerals leh supply chain (bungraw inthawn chhawnna) lama thuneihna hi thildang a ni bawk. Khawvel ramte inpawhna kawng hrang hrang pawh hi a pawimawh. Lawng kawng pawimawh tak takte venhim chu thil harsa tak a ni ta. Khawvel puma thawhhona ṭha a awm loh nana hmaklak hi thil pawi a tling.
A chunga kan sawi ah te khian ram tinte nasa lehzuala kan thawhho a tul a ni. Chu lam hawi chuan kan kal em? Khawiah nge UN hian danglamna a thlen tak tak le?
UN member kan nih angin he hmunah hian mahnia ro inrel hran leh intluk tlâng vek angin kan inhmukhawm thin. UN khawmpui hi tihtur anih avang a mawia tih ve mai ni lovin he khawvelah hian ram hrang hrang leh hnam hrang hrang, nunphung hrang hrang nei kan awm tih pawmna leh hriatthiamna a ni tel.
Mak lo takin history, tradition, heritage leh culture hrang hrang kan nei ta rêng a ni. Hengte hi buai lova kan chhawm nun zel theih nan inzahtawnna leh inhriatthiam tawnna nena kan kal a va pawimawh em! Hei hi politics lama inrawlhna leh sum leh pai lama innawrna kan dodal hunah chauh a thleng ang. Âwn lam nei lova thil kan sawi hunah te, âwn bik neihna kan malmâk hunah te leh mi hrang hrang ngaihdan hrang hrang neia awmho kan ngaihhlût thiam hunah te a thleng chauh ang.
Kan dikna chanvo kan hman ṭangkai rual hian invauna pawh hi huai takin kan hmachhawn a ngai. Mi firfiakte dona hi thil pawimawh tak a ni, a chhan chu mahni pâwl leh rindan atchilh burna a siam a, tharum thawhna a chawk chhuak a, an rindan emaw ngaihdan ṭawmpui ve lo tute huatna a siam bakah hlauhna a thlen tlat.
India chuan zalenna a hmuh hnuah hengte hi a hmachhawn tawh. Ṭhenawm atan khawvel pum huapa mi firfiak siamchhuahna hmunpui kan neih vang a ni. UN-in mi firfiak a a ruat list-ah hian he ram mite hi an tam hle.
Pahalgam-a pawisawi lo khualzinte chunga ramri kâna firfiaka chêtna rapthlak tak kha entirna tha tak a ni. India chuan mi firfiakte laka a mipuite humhim turin a dikna a hmang a, kha thil rapthlak taka a meizang hlap tute leh thil tisualtute chu rorelna hmaah a hruai ta anih kha!
Firfiaka chetna hi ram tinte tan hlauhawm a nih ve vek avangin do let turin ram hrang hrangte thûk zawka kan thawhho a pawimawh. Firfiaka chêtna chu policy bera an neih a, firfiak siamchhuahna hmun lian tak tak an neih ṭeuh a, firfiakte vantlang hriata chawimawi an nih chuan chutiang thiltih chu chiang taka sawisel leh dem a ṭûl hle.
Firfiakte sum sum hmanga ṭanpuina hi tihtawp a ngai bawk. Mi firfiak inzawmkhawm pawl lian tak takte hi nasa zawka khawvelin kan nawr let a tul. Mi firfiak thlâwptu ram sawisel lova, ngaidam a, chhuah zalen tute chuan nakinah anmahni bawkin mi firfiakte thiltih an la tuar ang.
UN hnathawh thlirletna ‘Objective report card’-ah chuan UN hian harsatna lian tak a tawk mek tih a lang ang. Indona avanga remna tihchhiat anih lai te, mamawh thil tlakchham avanga hmasawnna a khaihlak lai te, mi firfiak te’n mihring dikna chanvo an rahbeh lai te hian UN hian engmah a ti lo. UN in rualkhai taka ro a rel theihloh avangin ram hrang hrang ten UN-a tel zel chakna emaw thawhho chakna an nei tlem tial tial.
UN rintlakna tlakhniamna bulpui ber chu siamthatna dona hi a ni. Member tam zawk chuan danglamna an duh em em a; mahse, UN kalphung chuan hmasawnna a dâl si. UN rinlohna awm mek hi hmuh thiam a, theihtawpa siamṭhat hna kan thawh a pawimawh hle mai.
Africa chunga diklo taka thil lo tih tawhte avanga an natna pawh thawi dam ni rawh se. UN Security Council-a a nghet leh nghet lo member awm thei zat pawh tihtam ni se. UN Security Council siamthat thar chu ram leh mipuite aiawhtu dik tak a ni tur a ni. Hemi kawnvah hian India chu mawhphurhna lian zawk la turin a inpeih reng.
Tuna ram ṭhang lai mek ‘Global South’ te harsatna hi a nasa hle bawk. PM Modi kaihhruaina hnuaia Bharat hian thawhlawm thawh tur leh ramdangte chawk phûr turin tihtur a nei ah a ngai. Chuvangin ram 78-ah hmasawnna hna lian tham 600 chuang kan thawk tawh, chubakah khawtlang tana hmalakna chhiar sen loh kan nei tawh bawk.
Infrastructure lian atanga eizawnna tenau thlengin, capacity building atanga mipui hamthatna thlengin, concrete assets atanga zirna leh training thlengin kan kalpui mek.
Hun hahthlak takah hian harsatna kan tawh laiin hmalam kan pan luih a ngai. Chumi kawngah chuan India chu a langsar hle, a bik takin a ṭhenawmte ah a langsar. Sum leh pai emaw, ei leh in emaw, fertilizer emaw, fuel emaw pawh ni se, kan ṭhenawmte mamawh kan pe thin.
Khawchin mumallo avanga buaina avang hian HADR hman hi a lo tul ta a. Kan theihna sang zel lantir nan Bharat hian ‘First Responder’ nih a tum. Damdawi pawimawh emaw, chhawmdawlna hmanrua emaw pawh ni se, field hospital emaw, kut leh ke bungte kut/ke lem vuah sak thlengin India chuan a ti. Hei hian nikum khan ram 19 a huam. Afghanistan leh Myanmar mipuite chuan tunhnaia lirnghing an tuar khan India-in a ṭanpuina kut a phar an hmu a ni.
Sumdawnna him tak neih theihna tura kan hmalakna te, piracy dona te leh Arabian Sea hmar lama lawng lian beihna venna kawnga kan hmalaknate pawh sawi tel phû a ni.
India rama UN Peacekeeping Operations kalphung chu Democratic Republic of Congo, Western Sahara, Central African Republic, Golan Heights, Cyprus, Lebanon, Abyei (NB : Sudan leh South Sudan inkara oil tamna an inchuh mek lai a ni hei hi), South Sudan leh Somalia-ah te pawh a la chhunzawm zel bawk.
Chiang takin sawi ila : kan sipaite hian remna an siam a, kan lawng sipaite hian tuipui lama lawng chawlhna an humhalh, kan venhimna lama thawkte chuan firfiakte an dodal a, kan doctor leh zirtirtuten khawvel hmun hrang hranga mihring hmasawnna an thlen a, kan industry hian thil man tlawm tak tak a siam chhuak, kan mithiamte hian digitization (computer leh internet hman nasat tial tialna) an thlen a, kan training facility te chu khawvel tan a inhawng reng bawk. Hengte hi kan foreign policy laimu ber an la ni reng a ni.
Mitin te hian remna leh muanna thlen theihna remchang kan nei vek. Indona chungchangah, a bikin Ukraine leh Gaza-ah, a inrawlh ve lote pawn a nghawng an tuar tawh. Kawng hrang hranga inrawlh thei ramte chuan heng buaina chinfel dan tur hi kan ngaihtuah tlan a ngai. India chuan indona tihtawp a duh a, remna a awm theih nana hmalakna eng pawh a thlawp zel ang.
Kum sawm kalta chhung khan Bharat-ah pawh Prime Minister Modi-a vision avang hian danglamna a thleng. Nasa zawkin computer/smartphone leh internet hmanga mipui ten awlsam taka thil ṭul an tih theihna kawngah tunhmaa la awm ngailo hmasawnna a thleng a ni.
Company dinthar tam takte, thil thar ngaihtuah chhuah leh siamchhuah lama kan beihna te leh kan micro-finance te hian khawtlang nun a tidanglam mek. Kan infrastructure thang chak tak hian mipuite tan sumdawnna awlsam leh nun awlsamna a siamsak vek a ni. India chuan a hmasawnna zinkawnga a tawnhriat leh hmanruate midangte leh ramdang hmasawn ve mekte hrilh darh turin a inpeih reng.
AI hi kawng hrang hrang hmasawn nan a beiseiawm hle. India chuan AI thiamna chu mihringte hamthatna atana hman tlat a tum. Kum 2026-a India-in Summit (BRICS Summit) a buatsaih tur ah India in huamzau taka hmasawnna a kalpui dan leh a nghawngte hmuh theihin a awm ang.
Bharat hian tunlai khawvel hi thil pathuma innghat tlat chungin a hmachhawn mek.
Pakhatna ah chuan, ‘Atmanirbharta’ emaw intodelhna a ni. Chu chu mahni theihna tihhmasawn, mahni chakna siam leh kan talent tihpun tihna a ni. A nghawng kan hmu mek tawh. Thil siam chhuahnaah pawh ni se, space programme-ah pawh ni se, damdawi siamna-ah pawh ni se, digital application-ah pawh ni se. India rama siam, tihchangtlun leh design te hian khawvel tan hlawkna a thlen mek.
Pahnihna ah chuan ‘Atmaraksha’ emaw mahni invenna a ni. Ram chhûng leh ram pâwnah kan mite humhalh leh an ṭhatna tur humhim kan tum reng. A awmzia chu firfiakte chunga khawngaihna lantir miah loh te, kan ramri uluk taka venhim te, thawhhona din te leh ram pawna India mite puih te a ni.
Pathumna ah chuan ‘Atmavishwas’ emaw mahni inrintawkna a ni. Mihring tamna ber ram kan nih vang te, civilization ropui lo thlen tawhna ram kan nih vang te, economy lian zual zinga a ṭhang chak tak kan nih avang te hian tunge kan nih tih ah leh engnge kan la nih dawn tih ah hian kan inringtawk hle. Bharat hian zalen taka duhthlanna chu a kalpui zel ang. Global South te tan a auchhuak zel bawk ang.
Tun hun hi khawvel tan hun harsa tak a ni ngei mai. Kan ngaihdan leh beisei dan angin thil a thleng lo fo. Chutiang dinhmunah chuan chak taka ding a, nghet taka invuan chunga inṭhianṭhatna thûk zawk neih a pawimawh.
Ram hrang hrangte kan thawhho a tul. A chhan chu khawvel buai nuaih karah hian mahni chauhin hma a sawn theihloh vang a ni. Khawvel inrelbawlna hian midangte a lainat a ngai ang bawkin thiltum inang neih a mamawh bawk. Hetah tak hian a ni United Nations lam kan rawn hawi ni.
He khawvel hmun nuam leh ṭha zawka siam thei te chuan theihtawp chhuah theihna hun remchang an nei tur a ni. Hemi ti hlawhtling tur hian ram hrang hrangte tum inang neia tha thar kan thawhho a ṭûl. UNO hian kum 10 dang lo awm leh turah hian hruaitu ze ṭha diktak min hmuhtir a ṭûl a, beiseina min neihtir a ṭûl bawk.
Bharat hian a tihtur diktak a ti zel ang a, chu aia tam pawh.
Ka lawm e.
(27th Sept. 2025, New York City)
Pic : Indian External Affairs Minister Dr. S. Jaishankar chu Indians te tan hmai uanna tham a ni. A thusawi dang fing leh dik tak tak avang pawhin fak leh zah a hlawh hle..
Video en duh tan:
Comments
Post a Comment