Thenzawla Sakei tihhlum tawhte
THENZAWL KHUAIN SAKEI AN TIHHLUM HRIAT THEIH CHINTE:
(An tihhlumna hmun, kum leh tihlumtute nen)
BMA Ralte
7. 9. 2025
(Pathian ni)
Tunhma aṭangin Thenzawl khua hi Sakei tamna ram nia sawi a ni ṭhin a, Thenzawl Model veng lu-ah thla hmasa Pu Thanzauvate pawh khan an ran vulhte a rawn beihsak ṭhin avangin a um tlãn zing viauva sawi a ni ṭhin. Hetianga Sakei tamna ram ni ta chu thah pawh an that hnem viau awm e. Thenzawl khaw ram chhunga Sakei an tihhlum, kan hriat theih chinte ka han tarlang ang a, heng lo pawh hi a awm mai thei a, hre zawkte kan awm a nih chuan inhrilhhre hreh lo ila.
1. Kum 1916 kumah Sakei tlákah an titla a, hei hi a thi mai lo va, chutichuan a khaw mipa hovin an zim ta a. Hliam tuar ni mahsela, a lo la chak viau mai ni awm a ni. Chutianga an han luhchilh chuan chu Sakei hliam, thinrim bawk si chuan Pu Dura (a hmingpum hi Khawdura niin ka pa pu/ka pu pa a ni BR) seh tuma a rawn bei chu Pu Dura chuan a iptepuiah Pangkai rah a lo ak ṭeuh va, chu a Pangkai ahna ipte puar chu a lo barh a, Sakei chuan lo sehin a thing ta vak a, Pangkai rah tui pawh chu a thing per chum chum a ni awm e, chutichuan Sakei chuan Pu Dura inptepui a seh chu thlahin amah seh a tum leh chu Pu Dura chuan a ban a lo pe a, a banpuamah chuan a sehsak a, chumi zawhah chuan thlang lamah midang awmnaah a zuang thla a, Pu Chána, Kawngi pa hmai veilamah hapin a ngho chunglam chu a mitkhurah lutin a ngho hnuailam chu a khabeah a lut a, a hmai veilam chu a hap chim vek a ni. Chumi zawhah chuan Kaihlet pik karah Sakei chu a zuang lut ta a, chutah chuan Pu Chána unaupa Mangzinga, Thenzawl Pasalṭha huaisen chuan "Ka unaupa a seh chu ka thin a va rim teh lul em! Thih ngam ve chuan min zui r'u, min zui loh pawhin ka kal dawn tho tho," tiin Sakei luhna kuaah chuan a lut ve ta nghal a, thui pawh a luh hma chuan Sakei chu a va hmu ta a, Sakei pawh chuan a rawn hmuh veleh chuan a rawn zuan ta nghal mai a, mahse, chu Thenzawl Pasalṭha huaisen leh ṭuanrang lakah chuan chu Keipui hliam kawlh pawh chu a lo chungnung bik awzawng lo mai a, Mangzinga chuan chutia Keipui rawn zuang kãng lai chu a ir-ah tak a Tukuli mal chuan a lo káp a, Sakei pawh chu Pasalṭha hmaah chuan a rawn tla ta hnawk mai a, Chu Thenzawl Pasalṭha hmaah chuan che leh chuang tur a awm ta lo. A unaupa a sehsak Pu Chána erawh kha chu hliam na tak tuarin an hawpui a, chuta ṭanga ni hnihna velah a boral ta a ni. A seh hmasak Pu Dura pawh kha a banpuam Sakei ngho luhna chu a pûn nasa em em mai a, Puithiamin Árkhàlin a thawi ṭhin a, a hnaite hi Sakei ngho tiat tiatin a rawn luang chhuak nguah nguah mai ṭhin (hei hi ka pu, Daka, Pu Dura fapa min hrilhdan a ni BR). Pasalṭha Mangzinga hi Pi Phuari pu kha a ni (tam tak chuan kan la hre phák awm e).
2. 1932 kumah Midang lui hnarah Pu Saihleia, Pi Tlanglawmi pain Karin a kahtir.
3. Kum 1938 kumah tuna Dinthar veng nitaah hian Pu Zahuata, Pu Hranghluana pú (a nu nuṭa)-in Keipui a kap.
4. Pu Zahuata kah hian note pahnih, sum thum vel zet tur hi a hruai a, heng a note hruaite hi an pui berin a thihsan tawh avangin ramhnuaia ramsa dang la zawng rual an ni si lova, khawchhungah an nghal dun ta em em mai a, mi vawk note-te an la a, arbawm khaite an ching ta em em mai a, Pu Saihleia Sumhmuna arbawmte chu an khai a, chutichuan Pu Saihleia chuan a Sumhmunah chuan Chehrep a kam ta a, pakhat chu a chehtir ta a. A chehtir loh zawk pakhat pawh chu a la nghal zui ta zel tho va, chutichuan Pu Chhinghleia, Remthanga pain Lungding kawrah a káp ve leh ta a ni. Heng Sakei note pahnih an tihhlumte pawh hi an pui an tihhlum kum 1938 thovah an tihhlum a ni.
5. Kum 1939 kumah Pi Engnawii pa Pu Thangliana'n Sialsuk kawng, Kikawnah a kap.
6. 1943 kumah Pu Thangchhuana, Pu Zorema/Upa R.Zolura pain tuna Vengthar Field-ah hian Kar-in a kahtir. Tunhma chuan helai hmun hi Chemphêri ṭul tih a ni ṭhin.
7. 1945 kumah Pu Thangchiauva, Pi Rokungi pain Thlawinempui lui chung Hmawngtlangah a káp.
8. Kum 1952 ah Pu Aichhunga, Pu Lalngena pain Faltlang, tuna Gov't.High School bulah hian a Tlák siamah a titla.
9. 1955 kumah Pu Lalsiama, Pi Kápzawni/Pu Hrangthanzuala pain Sialsuk kawng, Lungleilawnah a káp.
10. Kum 1956 kumah Chaltui mawng, Thlanmual hlaah Maila Raia'n a káp.
11. 1957 kumah Pu Lalṭanpuia, Pu Zonuna pain tuna Bazar building bulah hian a káp.
Hemi ṭum hian Pa Lalṭanpuia hian Sunhlu kung aṭangin Sunhlu rah rawn ei tur Sakhi a chãng a, tlailam ni suk chen vel a nih lai chuan Sakhi ni lovin Keipui lian zet mai a lo chhuak a, Sunhlu kung aṭang chuan a zuk káp ta a, Keipui chu a zuang zawk a, inring takin Sunhlu kung bulah chuan a bawk ta a, a kaptu Pu Lalṭanpuia chuan a thih leh thih loh a hre mai thei si lova, chutichuan a lawnna Sunhlu kung aṭanga chhukin a Silai hnawr chuan a zu hawlh a, Keipui chu a lo thi fel hman a ni.
12. 1960 kumah Sakawra Supply phura rawn kal ṭhin Pu Khawlianṭhulha'n tuna Dinthar veng, Pu H.Pazawna kawmthlang kawrah hian a káp.
13. 1964 kumah Pu Thangchhuma, Pu Hranghluana pain Tuikhiang hnárah Tlákah a titla.
14. 1965 kumah Pu Lalṭanpuia, Pu Zonuna pa bawkin tuna Pu Lalvuana(L) kawmthlang kawrah hian Kar-in a kahtir bawk.
Heng Sakei thahte hi a note pahnih kan sawite tih loh khi chu Keipui tih ngam vek an ni.
Comments
Post a Comment