INC, Mizoram - Manifesto 2023
2023 GENERAL ELECTION
CONGRESS
PARTY
ELECTION
MANIFESTO
N0.1
- “TANG PUIHNA”
[Mizoram Economic Development Initiative
(MEDI)]
Congress Party-in sorkarna kan siam chuan
Mizoramin hmasawnna tluantling leh kai rual tha tak kan neih theih nan kan
thawk dawn a. Mizoram mi tupawh, hmasawn tur leh intodelh tura rinawm tak leh
taima taka tan latu apiang chu theihtawpin kan chhawmdawl ang. Tang puihna hnuaiah
hian tanpuina leh chhawmdawlna hi a Project a zirin cheng nuai bi atanga an
mamawh intawm a nih phei chuan cheng Vaibelchhe tel thlenga puih a ni ang.
Ram ropuina leh chakna hi a ram mipuiin ei leh
bar leh eizawnna kawnga an dinhmun san a zir a nih angin Mizoram State pawh
hemi kawnga kan san chuan kan dinhmun a tha dawn a ni.
2023
MLA GENERAL ELECTION
CONGRESS
PARTY MANIFESTO
Kum 2023 MLA inthlanpuiah,
Pathian leh mipuite zarah Congress Party-in Sorkarna kan siam a nih chuan
Mizoramin hmasawnna tluantling kan neih ngei theih nan hetiang hian hma kan la
ang:-
1. Kut hnathawktu,
hlawhtling mek leh hlawhtling mai thei tur dinhmuna ding, theihtawpa tang mekte
tan:-
1)
Kan thar
chhuah thiar velna tur, a fur a thala hman theih Feh Kawng (All Weather Road),
mipuite mamawh phuhru zo ngei tur, a tam thei ang ber kan siam ang.
2)
Tuilâk
(Irrigation) rintlak kan neih theih nan theihtawpin hma kan la ang.
3)
Thei leh
thlai chin tamna lai hmun (Specialized Cropping Zone) Entirnan:- Kuhva,
Sawhthing, Grape, Tomato, Lakhuihthei, Serthlum, Fu, Dragon Fruit, Iskût,
Vaimim, Thingpui, Be chi hrang hrang, hriak nei thlai leh adt. chin uarna hmun
tan ruahmanna (Scheme) siamin, thar chhuah hralhna (Marketing), thiar velna
(Transportation), man chawi lo a dah khawmna (Godown), a thlawna vawnthatna
hmun (Cold Storage), sawngbawlna hmun (Processing Unit) a thar din leh a awm sa
tih changtlun leh thil tul dang dang kan ngaihtuah ang.
4)
Thei leh
thlaite, rannung, tâm hri, sik leh sa danglam leh khuarel chhiatna laka an him
theih nan a venna lam kan ngai pawimawh ang.
5)
(i) Thei
leh thlai thar hralhna (Agriculture Marketing) hlawhtling tak kan neih theih
nan hetiang hian hma kan la ang:-
(a) Dahthatna leh sawngbawlna (Physical
Infrastructure) mumal tak din.
(b) Hralh dan tur kalphung (Institutional
Infrastructure) rin tlak siam.
(c) Market dinhmun zirchianna leh vilvenna (Market
Intelligence & Monitoring) mumal tak siam.
(d) Dan mumal tak hnuaiah thei leh thlai hralhna
viltu (Agriculture Marketing Regulatory Body) kan siam ang a. Hemi hnuaiah hian
mumal taka a man bithliahtu (Agriculture Fair Price Commission) leh market dinhmun
zirchiangtu leh vilvengtu (Agriculture Market Intelligence & Monitoring
Unit) te an awm ang.
(ii) India ram hmun danga an kalpui mek, Agriculture
Produce Marketing (Regulation) Act hi a tha lai lain kan ram dinhmun milin Dan
kan siam ang.
(iii) Eizawnna ngelnghet tur buatsaihna kawngah hian
Sorkara Dan leh kalphung kan neih mek thenkhat, awlsamna siamtu leh tanpuitu ni
lova harsatna siamtute hi Sorkarin a siam tha ang.
(iv) Mizoram hmun hrang hrangah kut hnathawktuten an
tharchhuah an hralhna tur Farmers’ Market kan siam ang.
(v) Thei leh thlai chingtute leh a leitu tur Company emaw
ten thawhho leh indawr dan (Contract Farming) rintlak tak kan neih theih nan
hma kan la ang.
(vi) Co-operative Society hi Department lian leh tangkai
zawk ni turin kan hmang ang a, Sokar laipuia Ministry of Micro, Small &
Medium Enterprises (MSME) leh Ministry of Food Processing Industries te
thawhpui turin kan Sorkarah MSME Department leh Food Processing Department siam
a ni bawk ang.
2. Sorkar ruahmanna
hnuaia intodelh tura tang duh, mahnia bul tan ngaihna hre si lote, tan nachang
hre lote pawh zirtirna leh kaihhruaina pein
hetiang hian kan
chhawmdawl ang:-
i.
Eizawnna
bul tan turte chu Sorkarin an hnathawh tur chungchangah zirtirna leh kaihruaina
tha tak pe hmasain a tul angin a chhawmdawl ang.
ii.
Eizawnna
bul tan tur, ram neilote tan pawh ram leilung behchhan kher lo pawha eizawnna
ngelnghet an neih theihna tur kawng hrang hrang ruahman a ni ang.
iii.
Eizawnna
kawng thenkhatah mahni tuina leh duhzawng kawng chauh zawh kan tum vek erawh
chuan eizawnna tling lovah kan inchhuah tawn theih avangin, khua/veng/bial
chhunga chengte mamawh en chungin hmalakna kalpui a ni ang.
iv.
Eizawnna
bul tantute harsatna te, an hnathawh dan en a, chhawmdawl zel tlak an nih leh
nih lohte uluk takin enzui zel an ni ang a, an mamawhna zawnah chhawmdawl
chhunzawm an ni ang.
v.
Hmalakna
kawngah hian a tul angin Primary Agricultural Credit Society (PACS) leh Self
Help Group (SHG) te hman tangkai an ni ang.
3. Thalai, Sorkar hna
hmuh loh avanga thawhchhuah nei thei loten, an thiam zawng leh theih zawng
hmanga ei an hmuh theih dan tur kawng zawn sakin a tul angin kan chhawmdawl
ang.
Kan thalai tam tak, Sorkar
hnain a daih loh avanga hnathawh tur tlakchhamna (unemployment) hi kan harsatna
lian tak a lo ni ta a. Kan thalaiten Mizoram chhung leh pawna eizawnna mumal
tak an neih theih nan hetiangin hma kan la ang:-
1)
Khawvel
thang zelin a ken tel eizawnna chi hrang hrang lo pian belh zel hi kan thalaiten
an chhawr tangkai ngei theih nan an thawh tur hna bika thiamna an neih theih
nan man chawi lova zirtirna bik (Targetted Skill Development Scheme) kan kalpui
ang a. Hlawhtlin ngei tuma beitute chu hamthatna ruahmansak an ni ang.
2)
Sumdawnna
bul tan duh emaw, industry lam din duhte emaw tan a bika zirtirna
(Entrepreneurship Development Programme hnuaiah) uar taka kalpui a ni ang.
3)
India ram
hmundangah emaw, khawvel ram dangah emaw hnathawk tur emaw, sumdawng tur emaw
chuan computer thiamna tlem a zawng tal leh tawng dang thiam a ngaih avangin
computer zirna leh tawng zirna changtlung takin kalpui a ni ang.
4. Mi vanduai bikte,
rilru leh taksa lama harsatna neih avanga engti kawng maha tan la ve thei lote
tan:-
Kan Party chuan kawng hrang
hranga harsatna neiten, thenawmte hmasawnna sang zawk nei tura an intlansiak
mup mup laia beidawng leh baihvai taka an damchhung hun an hman reng bik hi rem
kan ti ngai lova. Chuvangin, thlamuang tak leh hlim taka an nun an hman theih
nan anmahni an inenkawl dan tur (Social Security Scheme) changtlung tak kan
ruahman ang a. He Scheme hian damloh nikhuaa an inenkawlna tur te, ei leh in
tur an neih reng theihna tur te, chenna in leh an fate zirna atana tanpuina te
a huam vek ang.
MANIFESTO TANG PUIHNA SAWIFIAHNA
Kawng
tinrenga dinchhuah tuma ‘Tan Latute’ chu sorkarin Rs. 2,00,000/- (Cheng nuai hnih)
emaw a aia tam pawhin a pui ang. Mi taima leh thawkrim te dinchhuahtir hi ‘TANG
PUIHNA’ in a tum ber a ni.
1. MIMAL PUIHNA : Din
chhuah ngei tuma tan lak tumte emaw, tan la mek tawh te, lo leh huan thlai nei
te, ran vulh te, sumdawnna bul tan duh leh bul tan tawh te, hmasawn zel duhte
chu an mamawhna zawnah tak tanpuina Rs. 2,00,000 emaw, an mamawh dan a zirin a
aia tam pawhin kan pui dawn a ni.
2. MAMAWH INTAWM : Hnathawktuten
District/Constituency/Block Level, khua leh veng, Society/Association/Zau ang
zawnga an mamawh intawm chi hrang hrang - Kawng, Godown, Tui lakna, Cold
Storage, Sawngbawlna (Processing Unit), etc siamna atan cheng vaibelchhe tela
tanpui an ni ang. Hei hi Congress sorkar hmasaah pawh khan NEDP hnuaiah nasa
takin kalpui a lo ni tawh a ni.
3. MI VANDUAI BIKTE TAN : Rilru
leh taksa lama harsatna neih vanga engti kawng maha tan la ve thei lo ten
thlamuang tak leh hlim taka an nun an hman theih nan anmahni an inenkawlna tur
Social Security Scheme changtlung tak kan ruahman ang a. He Scheme hian damloh
nikhuaa an inenkawlna tur te, ei leh in tur an reng theihna tur te, chenna in
leh an fate zirna atana tanpuina te a huam vek ang.
Vawiina
‘Tang’ (Tan Latute) hi puih hmasak an ni phawt ang a. Tang thiam lo emaw tan
nachang hre lo emaw thlengin sorkar chuan a tul angin zirtirna, training leh
fuihna te buatsaihin ‘Tang’ turin hma a la dawn a ni.
India
rama sorkar sum leh pai enkawl dan thlak danglam a nih tawh avangin sum leh pai
enkawl thiam tan chuan Tang Puihna Scheme tihlawhtling tura sum leh pai ngai
ang chu Budget-a dah theih vek a ni. Congress sorkar lai khan NEDP-ah cheng
vaibelchhe 1,000 te kan lo dah tawh thin a. Chuvangin he Tang Puihna tur pawh
hi Budget-ah Vaibelchhe tam tak kan dah leh mai dawn a ni.
Tang
Puihna hi Sem Policy nen a danglam daih a. A danglamna chu, mamawh tak tak te
chauh tanpui an ni ang a. A mamawh lote hnenah pek a ni ve dawn lo a ni. Congress
Party-in kan ti ang kan tih chu Pathian leh mipui zarah kan lo tihlawhtling tawh
thin avangin kum 2023 Election-ah hian Congress Party-in sorkarna kan siam a
nih chuan chhungkaw tin, mimal tinin nasa takin hma kan sawn ngei dawn a ni.
“Tang
Puihna hian Mizoram hmel hi a tha zawngin a tidanglam vek dawn. Drugs, zu leh
ngawlveina dang lak atangin kan chhanchhuak dawn a. Mizoram mipui hi hnam taima
tia hriat kan ni tawh ang.”
2023 GENERAL ELECTION
CONGRESS
PARTY MANIFESTO
NO.
2 - SORKAR THA
(Good
Governance)
Khawvel
ram tin hian ram leh mipui kan nei vek a. He thil pahnih thiam taka enkawltu
ram apiang hi ram dingchhuak leh hmasawn an ni thin. Ram leh mipui enkawlna
mawhphurtu chu SORKAR a ni. SORKAR THA, kan ram leh hnam leh sakhua himna tur
kan neih theih nan Congress Party chuan kan Manifesto No. 2 atan SORKAR THA hi
kan rawn chhawp chhuak a. Mizoram tana rualkhai taka hmasawnna thlentu tur, sum
leh pai enkawl thiam, Sorkar Tha kan neih theihna tur chu hetiang hi a ni ang:
1. CORRUPTION AWM LOHNA SORKAR:
a) Corruption hi system tha hian engemaw chen veng mahse a
kengkawhtu CM ber a that loh chuan a bo tak tak thei chuang lo. Congress kan
sorkar a nih chuan kalphung tam tak siamthat a nih rualin, Chief Minister,
Minister leh MLA-te corruption lakah an fihlim ang.
b) Ram hruaitu lute berte an fihlim tlat chuan sorkar
hnathawk leh mipuite pawhin entawnin kan corrupt lo ang.
2. DAN RORELNA (Rule of Law):
a) Sorkar hnathawhna leh thu tlukna siam kawngah te, Sorkar
hnathawk lak dan leh Contract hna pekna kawngahte duhsak bik leh thlauh thlak bik
nei lovin dan ang takin kan kal ang.
b) Mipuite thlamuang leh him taka an awm theihna tura dan
leh thupek kengkawh ngam Sorkar kan siam ang a, dan lova thil tihna reng reng
chu man chhuah a nih chuan hrem lovin an chhuak lovang.
3. LANGTLANG SORKAR (Transparent Government):
a) RTI Act Section 4-in a phut angin Sorkar hmalakna reng
reng mipui tana dil chhuah kher ngai lovin Sorkar Website-ah tarlan thin a ni ang.
b) Sorkar hi mipuite ta, mipuite tana din a nih angin a
hmalakna reng rengah langtlang takin a kal ang. Sorkar hnathawh dana rawtna
neiten engtik lai pawhin Chief Minister Office-ah an theh lut thei ang.
4. THUNEIHNA SEM ZAI
(Decentralisation):
Mizoram kilkhawr ber atanga
Aizawl kal ngai vek deuh thaw khawpa thuneihna Aizawla dahkhawm tlat hi siam
thain, mipui tana tangkai zawka hna an thawh theihna turin District,
Sub-Division/Block, Municipal Body leh Village/Local Council-ah thuneihna leh mawhphurhna
semzai a ni ang.
5. SMART GOVERNMENT:
a) Mipuiin Sorkar atanga an thil mamawh hrang hrangte
awlsam zawka an hmuh theih nan an tualzawl ngeia sorkar office hun hnaih sakin,
Ration Card, Adhaar, Healthcare, huan lo ram Pass, adt. chungchanga awlsam
zawka Sorkar an dawr theih nan hunbi neiin ruahmanna siam a ni ang.
b) A theih chin chinah E-Governance kalpui a ni ang a, Sorkar chu
mipui tan ralkhat atanga Online-a dawr theih a ni ang. Mahnia
dawr thiam lote tan Common
Service Centre (CSC) awm sate
tichangtlungin, Centre tam zawk siam a ni ang.
c) Sorkar tana hna chak, hlawk bawk si leh sum tam tak hum
theihna Privatisation hi uar a ni ang a.
Contract hnathawh dan tha zawk - Build, Operate & Transfer (BOT),
Engineering, Procurement and Construction (EPC) leh Public Private Partnership
(PPP) Mode-in hna tam tak hi thawh a ni ang.
d) Hmasawnna hnathawh reng rengah ram leh mipui tana
tangkai, chhenfakawm leh rotling tur ngaih pawimawh a ni ang.
e) Mizorama data inang lo tam lutuk, entirna’n,
Department hrang hrangte BPL zat inang lo, adt. siamtha a, data
inang
vek kan hman theih nan One State, One Statistics nei tura hmalak a ni ang.
6. SORKAR VIAK THA
LEH MIPUI RIN NGAM:
a) Ram leh mipui tana tha ber tura thu tlukna siam a, dik
tak leh huai taka kalpui ngam, mipui harsatna an tawh changa rang taka hma la
thei, innghahna tling Sorkar kan siam ang.
b) Mipui leh Sorkar hnathawkte ring ngam, mipuite leh
Sorkar hnathawkte tan pawha rin ngam, thil tha tih awlsamna leh thil sual tih
harsatna, chhung lam leh pawn lam atanga hruaisual theih loh leh thurawn tha
dawngsawng thei Sorkar kan siam ang.
c) Sorkar hnathawkte hi Sorkar kutke ber an nih avangin an
tana tha zawk OLD
PENSION SCHEME (OPS) hi hman
leh a ni ang a. An hamthatna hrang hrang - DA, DR, GP Fund leh Pension
Benefits-te hi a hun taka pek an ni ang.
d) Mizoram Sorkar kalphung siamthat ngai laite siamtha
turin Administrative
Reforms Commission kan din
ang.
2023 GENERAL ELECTION
MANIFESTO No. 2 SAWIZAUNA
Sorkar
tha siam tur hian Sorkar kalphung hman mek, ramin kan thatpui si loh tam tak
tihdanglam a, Manifesto anga kawng thar zawh turin a tul chuan Political Will
neiin, tlak pawh huamin hma kan la ang a. Khawih danglam tur tam tak zingah a
pawimawh zual pathum chu heng te hi an ni:
1. Cabinet Sub-Committee on Reforms : Sorkarin
hna a thawh dan turah tihdanglam ngai tam tak a awm a. Department zawng zawng
te kal phung leh an thawh dan kawngah a tul anga siamremin mipui tana hlawk
thei ang bera an thawh theihna tura din a ni ang. Party Manifesto bakah thawh
tur tha tam tak thawk thei turin he Cabinet Sub-Committee on Reforms hi din a
ni ang.
Minister
te’n Minister an niha an thutiam vawng rengin mipui chu hleih nei lo leh thliar
hranna nei lovin dikin a bul an tan ang a. Department te’n an lo kal thin dan
tha lo zawng zawng te kalsanin Cabinet Sub-Committee on Reforms remruat
ang thlapin hna an thawk ang a. Ngaih pawimawh tur tam tak zingah a pawimawh
langsar zual tlem chauhva hmalakna tur hetiang hi a ni ang:
2. Thuneihna Leh Mawhphurhna Sang Zawk Inpek: Ram
rorelnaah hian thuneihna semzai leh mawhphurhna inpek (Decentralisation) hi
Sorkar tha neihna hmanrua a ni. Autonomous District Council te, Administrative
District, Sub-Division, Development Block leh khawpui leh thingtlang enkawltu -
Municipal Corporation/Council leh Village Council te hi thuneihna leh
mawhphurhna sang zawk pek an ni ang.
Mipui
rorelnaa a hnuaihnung ber, Village Council-te pawh hi Sorkarin thuneihna leh
mawhphurhna sang zawk a pe ang a. An huam chhunga an mawhphurhnaah chuan
thuneihna leh mawhphurhna famkim neihtir an ni ang. Chhungtin aiawh telna,
Vantlang Inkhawm (Gram Sabha) hi rorelna chhawng sang zawka awm ve lo a ni a,
hemi hmang hian Party, Pawl leh laina hnaite duhsakna emaw mihring retheihna
avanga inthliar hranna nei lovin, mi zawng zawng te hmuh leh hriatin ro an rel
dawn a ni. He Vantlang Inkhawm hmang hian BPL, Tang Puihna, mirethei insak
tanpuina etc. thlan chhuah thin a ni ang a, heta tang ber hian mitin chungah
Dikna Lal Tiang chu kenkawh a ni dawn a ni.
3. Eirukna tihbo leh Lokayukta chak siam : Sorkarah
eirukna hi a chhung atanga natna leh a nget an nih avangin Sorkar sum hi dik
taka hmang turin leh eiru te tana hremna pumpelh theih lohna turin Lokayukta hi
thuam that a, tih phuisui a thuneihna sang zawk pek a ni ang a. Sorkar hi
eirukna hmanga hausak tumtute hmanrua a nih loh nan Lokayukta hi hlauhawm leh
hman tlakah siam a ni ang. A ler atanga kan thianghlim
theih
nan Chief Minister leh Minister te thlenga chhui an nih theih nan Lokayokta hi
ama
puala
Prosecution Wing leh Investigation Wing din sak a ni anga, a duh hun huna
Central Bureau of Investigation (CBI) a hman theih nan Sorkarin Lokayukta hi
thuneihna pumhlum (General Consent) a pe dawn a ni.
MANIFESTO
ELECTION
MANIFESTO NO. 3
1. Zirna (Education):
Zirna (Education) hi mihring
puitling leh hman tlaka siamna hmanraw pawimawh ber a nih avangin National Education
Policy, 2020 hi
Pre-Primary atanga University thlengin kan State mila siamremin a tha lai
apiang hmangin a tha lo lai te paihin kan hmang ang.
(a) Class XII pass, zirna sang zawk zir chhunzawm duh, BPL
chhungkuaa mi te hnenah zirna puitu, Laptop kan pe vek ang;
(b) Thingtlang atanga khawpuia zirna chhunzawm tur, awmna
tur nei lote tan Rural Students’ Hostel kan siam ang;
(c) College naupangte tan Students’ Exchange Programme leh
Excursion/Study Tour atan kum tin Budget-ah sum tam zawk kan dah ang;
(d) School-te hi an dinhmun enfiahin siamthat ngai apiang
leh dinhmun sang zawka hlankai ngai te kan ngaihtuah tha leh vek ang;
(e) MBSE Syllabus leh an Examination System hi zirna tha
zawk leh khawvel thang zel milin kan siamtha vek ang;
(f) Zirtirtute tan Voluntary Retirement Scheme (VRS)
kalpui zel a ni ang;
(g) Kohhran School enkawlna tha entawnin Sorkar leh
Private School-te dinhmun hi ennawna siamthat vek an ni ang;
(h) Mizoramah hian Pathian thu zirna changtlung zawk neih
nan Kohhran ten Mizoram Christian University din tura hma an lak chuan a
hlawhtlinna turin Sawrkarin a tanpui ang.
2. Mihring Hriselna
(Health Services) :
(a) Mizoramah Super Speciality Hospital din turin hma kan
la ang;
(b) Mizorama Health & Wellness Centre, Primary Health
Centre, Community Health Centre leh District Hospital zawng zawngte hi a
building, an hmanrua leh a thawk zawng zawngte ennawnin an dinhmun kan
tichangkang vek ang;
(c) Zoram Medical College (ZMC) hi Regional Medical College/
Institute emaw AIIMS
type
Institution-a leh a nih theih nan hma kan la ang.
(d) Naupang Hospital leh Research Centre kan din ang;
(e) Private Hospital din turte tana zawm tur kaihhruaina
(Guidelines) mumal tak siamin kan kengkawh ang;
(f) Sorkar hnathawk nghet awm lohna chhungkaw tinte hnenah
pawisa hman hmasak ngai lo (Cashless)-a an inenkawl theihna turin Health
Isurance Cover Rs. 15,00,000/- (nuai sawm panga) thleng an hman theihna tur pek
an ni ang.
(g) Cancer leh natna harsa zual bik vei inenkawlna la
mekte tan kum tin Budget ah Rs. 5,00,00,000/- (vaibelchhe nga) kan dah ang a,
Cancer Hospital Khualbuk pawh kan tichangtlung bawk ang;
3. Power :
(a) Electric Power supply tha leh rintlak zawk, man man
taka mipuite mamawh ang zela Mizoram hmun tinah kan neih theih nan Power Sector
Reforms kalpui a ni ang.
(b) Electric Power hmangtute tan phurrit belhchhah lo
zawngin a theihna apiangah Hydel Project leh Solar Project te kalpui a ni ang.
Hemi atan hian Technoeconomic Feasibility Study dungzuia hma lak a ni ang.
(c) Electric Power hmangtute bill a san zel loh nan leh
kan power mamawhte a tlawm thei ang bera kan hmuh theih nan tariff-based
competitive bidding system hman thin a ni ang.
(d) State pawn atanga Electric Power Supply tam zawk leh
rintlak zawk, tlawm zawka kan hmuh theih nan Regional Power Transmission System
ti changtlung turin hma lak a ni ang.
(e) Power Department-a siam that ngai apiang kan siamtha
ang a. Electric Bill dik taka siamin, BPL chhungkuate tâna a zângkhai thei ang
ber turin ruahmanna kan siam ang.
4. Police Department:
(a) Police Department-ah hian hnaruak a tam êm êm a. Hengte
hi a tam thei ang ber kan hnawh khat ang a. Hmeichhia tam tak an luh ve theih
nan ruahmanna kan siam ang
(b) Rifle Allowance hi Rs. 300/-ah kan tipung ang.
5. Sports & Youth
Development Dept.
(a) International Standard Sports Coaching Centre kan din
ang a, thalaite tuipui zawng Sports discipline-ah Coaching tha kan neih theih
nan hma kan la ang. Khello Centre of Excellence hi an mamawh anga sum nen thuam
that a ni ang a. Coaching Centre leh Club te nen thawhhona thuthlung kan siam
ang.
(b) Northeast Centre for Excellence in Music & Fine
Arts kan din ang.
(c) Kan thalai ten foreign rama hna(placement) an hmuh
theihna turin leh awlsam zawk leh him zawka ram danga hnathawh dan ngaihtuah
turin sorkar in Ministry of Foreign Affairs leh Foreign Embassy te thawh
theihna tur Employment Agency ruahmanna a siam a ni ang.
6. Environment &
Forests :
(a) Hmasawnna hna thawh anih reng rengin kan ram lui, ngaw
leh nungchate humhalh chunga thawh zel a ni ang.
(b) Bamboo Policy kimchang tak kan buatsaih ang a, Mau hi
kan rama kan neih sa hman tangkai a, Selective Harvesting (Mau upat dan
ngaihtuaha lakkhawm dan) ngaihtuah chungin Bamboo Plantation siam ngaih
pawimawh a ni ang.
(c) Mau atanga eizawnna ngelnghet tam tak hi hai chhuak
tur leh a tul anga Technology leh Training te buatsaih a ni ang.
7. Animal Husbandry
& Vety.:
(a) Sa, bawnghnute leh artuia kan intodelh theih nan Rural
Animal Husbandry Centre (RAH Centre) leh Veterinary Hospital-te siam belh thuam
that a, a thawkte pawh a tul anga lak belh a ni ang.
(b) Ran chaw leh ran damdawi kan mamawh hi kan ram atanga
intodelh thei turin hma kan la ang.
8. Fishery :
Kut hnathawktute tana eizawnna
a hman tlak tur sangha thar chhuah dan kawng dap a ni ang.
9. Sericulture: Khawvel sik leh sa inthlak
danglam avangin Muga silk thar chhuah nan Mizoram hi duhthusam a lo ni ta a.
Chhungkaw sing telin Muga silk thar chhuah hi eizawnna hlawk leh ngelnghet atan
an hman theih nan ruahmanna ziktluak siamin hma lak a ni ang. Maimaw pangang
khawi lama hmasawn turin hma lak a ni ang.
10. Food, Civil Supply
& Consumer : Buh thar
chhuah tam hi intodelhna a nih avangin Central Sorkar pawhin a remtih angin
loneitu te buh thar chhuah a tul angin lei sak a ni ang.
11. Co-operation:
Kut hnathawktute leh mahni kut
kawiha eizawngtu ten ngelnghet leh hlawk zawk a an eizawnna an kalpui theih nan
Cooperative System tih changtlun leh tih hmasawn a ni ang.
12. Agriculture :
(a) Kut hnathawktute leh mahni kutkawiha eizawngtute
nghelnghet leh hlawk zawk a an eizawnna an kalpui theih nan Co-operative
Society System tih changtlun leh tihhmasawn a ni ang.
(b) Loneitute leh thlai chingtu tam takin an hman tangkai
theih turin Agriculture Department hi her rem niin, Office dawhkan aiah
loneitute hnathawhna hmun chu Officer leh thawktu dangte hnathawhna hmun anih
zawk tawh nan Sorkarin hma a la ang.
13. Drinking Water
Supply :
(a) Mizoram hmun tina tui intur thianghlim tam tawk mipui
ten an hmuh theih nan hma thar lak a ni ang. Chumi atan chuan tui hnar venhim
leh vawn thianghlim bakah tih changtlun a ni ang. A tul dan azirin tui dah
khawlna (reservoir) te pawh siam a ni ang.
(b) Tui renchem leh a tihpun kawnga hmalak a nih rualin
mirethei te ban phaka Tui
Supply Rate hi ennawn
a ni ang.
14. Aizawl tan Planned
City buatsaih :
(a) Aizawl hi chen hleih theih loh khawpin kan chep ta a,
khawpui area zauh emaw Aizawl hnaia Aizawl Thar din emaw hi kan ngaihtuah ang.
(b) Aizawl khawpui chhunga lirthei tawt lutuk tihziaawm
nan traffic congestion tam zualna hmunah te a theih dan anga flyover siam a ni
ang a. Multi-Level Parking leh Aizawl area chhung emaw dai pawn remchangah
Aizawl City Bus, Maxicab, Taxi, Two-wheeler dinkhawmna (Stand/Terminal)
buatsaih a ni ang.
15. Lunglei khawpui
zauh nan chhuah lamah kawngpui : Lunglei khawpui chhunga lut lova Lunglei
By-Pass Road siam a ni ang a, Lunglei khawpui zauh nan leh khawpui tawt lutuk
tur ven nan Lunglei khaw chhak lamah kawngpui siam a ni ang a, Tuilak pawh
tihchangtlun a ni ang.
16. District Headquarters dang
zawng zawng pawh an than zel dan tur ngaihtuahin Master Plan kan siam ang a.
Tuilak pawh a tul angin kan tichangtlung ang.
17. MGNREGS dawng ve lo khawpuia cheng te
tan Urban Employment Scheme kan siam ang.
18. Tar Chawmna (Indira Gandhi Old Age Pension Scheme) pek dan hi kan ennawn ang a,
Pension hi thla khatah Rs 2,000/- ah
kan tisang ang. Hemi atan hian Mizoram State Old Age Pension Scheme kan siam
ang.
19. National Social Assistance
Programme (NSAP)
hnuaia tar
te, hmeithai chawmtu nei lo te, rual ban lo te, eizawngtu ber boralsan
chhungkuate tanpuina dawn hi kan State suma belhchhahin kan ti sang ang.
20. Kum 2014 atanga Central leh
States/UTs te sum insem dan danglam ta hmang tangkaiin Central atanga a tam
thei ang ber sum hai lut turin ruahmanna fel tak siam a ni ang.
21. Khawpui leh hmun hrang hranga
thlai leh thei zuarte hi chhungkaw tam tak tan an eizawnnaa an innghahna a nih
avangin Sorkarin an tan remchanna leh tanpuina a siamsak ang.
22. Mizo sumdawng te hi hnam
humhalhtu an nih avangin an dinhmun chawikang tur leh an harsatnate sukiang
turin Sorkarin hma a la ang.
23. Kan thalaite tan Sorkar hna
bakah zirna lama thiamna leh kut themthiamna lama chak zawka hma la turin
Capacity Building Training atan ITI leh te, Polytechnic tihphuisui leh siam
belh a ni ang.
24. Mizo thalaite min suat chho
mektu Drugs/AIDS te hi Kohhran leh NGO-te nen mumal takin kan do let ang a, a
tuar mektu tam takte chhanchhuak turin De-Addiction leh Rehabilitation Centre
enkawlna ennawnin a tul angin hmalak a ni ang.
25. Sorkara thurawn tha pe thei
tur Civil Society Pawl tam tak telna Chief Minister
ho tur din a ni ang.
26. Naupang tana chaw tha pek nan
an puala ‘Health Food Supply of Nutrition for Mizoram Children Scheme’ buatsaih
a ni ang.
27. ‘Restricted Tender’ hman dik
loh tihtawp hi Corruption tihbona tangkai tak leh ram ro (Assets) siamna kawnga
hna tha thawh nan a tul avangin kan hna hmasa a ni ang. Open Competitive
bidding, langtlang taka hnathawk tur thlan hi Corruption tihbona hmanraw tha a
ni a. Restricted Tender hi tul bik thilah chauh dan zawmin hman a ni ang.
28. North East Centre for
Excellence hi kawng tam taka thalaite’n ‘State of the Art Facilities’, Zirna
tanpuina, Workshops & Masterclasses, Exhibition & Performances leh
Khawvel ram zau zawka ‘International Exposure’ neih nan kan din ang.
29. Young Mizo Entrepreneurship
Programme (Ym Elevate) hi Mizo thalaite tan Startup Funding leh hna nuai khat
buatsaih a ni ang.
30. LAND REFORMS:
Ram (Land) hi mipuite ro hlu
ber te zing ami a ni a, hmasawnna hna reng reng hi ram tel lovin a thawh theih
loh tluk a ni. Ram chungchanga dan kan neihte ennawn a siam that leh tih
changtlun a ni ang.
Comments
Post a Comment